သတိပြုစရာ အမျှင်ဓာတ်များ

          ကျန်းမာပျော်ရွှင်တဲ့ နေထိုင်မှုပုံစံကိုရနိုင်ဖို့အတွက် လူတစ်ယောက်ရဲ့ အစားအသောက်တွေဟာ အရေးကြီးတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေပါပဲ။ နေ့စဉ်စားသောက်နေကျ အစားအစာတွေဟာ အားလုံအတွက် လိုအပ်နေတဲ့ ကစီဓာတ်၊ အသားဓာတ်၊ အဆီတွေကို ထုတ်ပေးပြီး ခန္ဓာကိုယ် အစိတ်အပိုင်းတွေကို တည်ဆောက်တဲ့နေရာ၊ လှုပ်ရှားမှုတိုင်းမှာ ကုန်ဆုံးနေတဲ့ စွမ်းအင်တွေထုတ်လုပ်တဲ့နေရာတွေမှာ သုံးကြတယ်။

          အဲဒီလို ခန္ဓာကိုယ်အတွက် အထောက်အကူပေးတဲ့ အစားအစာတွေထဲမှာ လူသိနည်းတဲ့အရာတစ်ခု ရှိနေပါသေးတယ်။ သူတို့ကတော့ အသီးအနှံတွေကရတဲ့ အမျှင်ဓာတ်တွေပါပဲ။

၁။ အမျှင်ဓာတ်တွေရဲ့ အရင်းအမြစ်

          အပင်အနှံတွေနဲ့ အစေ့အဆန်တွေအတော်များများဟာ အမျှင်ဓာတ်အကြွယ်ဝဆုံးအရင်းအမြစ်တွေပါပဲ။ ပန်းသီး၊ ဘယ်ရီသီး၊ လိမ္မော်သီး၊ သစ်တော်သီး၊ ဆီးသီး၊ သဖန်းသီး၊ ပဲအမျိုးမျိုး၊ ကညွတ်၊ ပန်းဂေါ်ဖီစိမ်းထုပ်၊ မုန်လာဥနီ၊ ပန်းဂေါ်ဖီ၊ ဆန်လုံးညို၊ ပြောင်း၊ မြင်းစားဂျုံ၊ ဘာလီတို့မှာဆိုရင် အမျှင်တွေပါဝင်မှုဟာ ထင်ရှားပါတယ်။ ကန်စွန်းရွက်၊ ဟင်းနုနယ်၊ ဘူးညွန့်၊ ပဲညွန့်တို့လို အရွက်တွေဟာ အမျှင်ဓာတ်တွေ အများကြီးပေးနိုင်ပါတယ်။

          မျှတတဲ့ အာဟာရနဲ့ ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်တဲ့ စားသောက်မှုပုံစံဖြစ်စေဖို့ ကစီ၊ အသားနဲ့ အမျှင်တို့ကို အချိုးအစားမျှမျှ စားပေးရပါလိမ့်မယ်။ မိမိပုံမှန်စားသောက်နေတဲ့ပုံစံကို သိသိသာသာကြီး ပြောင်းလဲမှု လုပ်ပေးမယ့်အစား ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်စေဖို့ တစ်နေ့ကို အမျှင်ဓာတ် ၂၅ - ၃၀ ဂရမ်လောက်အထိ စားပေးရင် လုံလောက်ပါတယ်။

၂။ အမျှင်ဓာတ်အမျိုးအစား

          အမျှင်ဓာတ်တွေဟာ အပင်တွေရဲ့ အပြင်ဘက်အလွှာတွေမှာ အများဆုံးတွေ့ရတတ်တဲ့အရာဖြစ်ပြီး အစာချေဖျက်တဲ့ ဖြစ်စဉ်တွေကနေ မချေဖျက်နိုင်ပါဘူး။ ယေဘူယျအားဖြင့်တော့ အမျှင်ဓာတ်တွေကို ပျော်ဝင်နိုင်တဲ့ အမျှင်ဓာတ် Soluble Fiber နဲ့ မပျော်ဝင်နိုင်တဲ့ အမျှင်ဓာတ်တွေ Insoluble Fiber ဆိုပြီး အုပ်စု ၂ စုခွဲကြည့်လို့ ရပါတယ်။ မပျော်ဝင်နိုင်တဲ့ အမျှင်ဓာတ်တွေဟာ အပင်တွေရဲ့ ဆဲလ်နံရံနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားကြပြီး အစာခြေအင်္ဂါအဖွဲ့အစည်းတစ်လျှောက် အစာတွေ ကောင်းကောင်းရွေ့လျားစေကာ ဝမ်းသွားစေတတ်ပါတယ်။ သူတို့ကိုတော့ ဂျုံ၊ ဆန်၊ အခွံမာသီးတွေ၊ ဂေါ်ဖီထုပ်၊ ပဲကြီး၊ အာလူးတို့မှာ အများဆုံးတွေ့ရပါတယ်။

          ပျော်ဝင်နိုင်တဲ့ အမျှင်ဓာတ်တွေကတော့ Polysaccharides လို့ခေါ်ကြတဲ့  ကစီဓာတ်ဆက်တန်းရှည်တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားကြပြီး ခန္ဓာကိုယ်ကို ကောင်းကောင်းအကျိုးပြုပေးနိုင်ကြတယ်။ ပျော်ဝင်လွယ်တဲ့ အမျှင်ဓာတ်တွေကို မြင်းစားဂျုံ၊ ပဲအမျိုးမျိုး၊ ပန်းသီး၊ ဂေါ်ဖီ၊ ဘာလီ၊ ချဉ်တဲ့အသီးတွေ အမျိုးမျိုးကနေ ရနိုင်ပါတယ်။ သူတို့ထဲမှာ ပါဝင်တဲ့ အမျှင်ဓာတ်တွေဟာ ရေထဲမှာ ပျော်သွားပြီး ဂျယ်ပုံစံအဖြစ် ပြောင်းသွားပါတယ်။ သွေးထဲက အဆီဓာတ်တွေနဲ့ သကြားဓာတ်တွေကို လျော့ကျသွားစေတတ်ပါတယ်။

၃။ အမျှင်ဓာတ်တွေရဲ့ လုပ်ဆောင်မှု

          အမျှင်ပါတဲ့ အစားအသောက်တွေကတော့ အစားသောက်တွေရဲ့ ရွေ့လျားမှုကို ပိုမြန်စေပြီး ဝမ်းမြန်မြန်သွားစေပါတယ်။ ဒါတွေအပြင် အမျှင်ဓာတ်အားလုံးဟာ အစာဝါးတဲ့ဖြစ်စဉ်ကို နှေးကွေးသွားစေကာ အလွယ်တကူ ဗိုက်ပြည့်စေပါတယ်။ အစားအလွန်အကျွံစားချင်နေတဲ့ စိတ်ကို အာသာပြေစေတာကြောင့် အစားအသောက် မဆင်ခြင်လို့ ဝလာတာကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ အစာချေဖျက်မှုနဲ့ စုပ်ယူမှုတွေကို နှေးကွေးစေတာကြောင့် သွေးထဲကို သကြားဓာတ်တွေ ဝင်ရောက်မှုကို နှေးကွေးသွားစေပြီး သွေးသကြားပမာဏကို ပိုပြီးထိန်းထားနိုင်ပါတယ်။

၄။ အမျှင်ဓာတ်တွေနဲ့ ရောဂါကာကွယ်နိုင်စွမ်း

(က) အူလမ်းကြောင်းရွေ့လျားမှုကို ပုံမှန်ဖြစ်အောင် ထိန်းထားပေးခြင်း

          အစားအသောက်တွေထဲမှာ ပါဝင်တဲ့ အမျှင်ဓာတ်တွေဟာ မစင်ပမာဏကို များပြားစေပြီး ဝမ်းကိုလည်း ပျော့စေပါတယ်။ ခပ်ပျော့ပျော့နဲ့ များတဲ့ ဝမ်းတွေဟာ အပြင်ကို အလွယ်တကူစွန့်ထုတ်နိုင်တာကြောင့် ဝမ်းချုပ်တာကို လျော့နည်းစေတတ်ပါတယ်။

(ခ) အူလမ်းကြောင်း ကျန်းမာစေရန် ကူညီပေးခြင်း

          အမျှင်ဓာတ်ကြွယ်ဝတဲ့ အစားအသောက်တွေကို ပုံမှန်စားသောက်ပေးတာဟာ ခန္ဓာကိုယ်ထဲကနေ အစားအစာတွေ အပြင်ကို မြန်မြန်ထွက်သွားစေကာ အူမှာဖြစ်တတ်တဲ့ အနာရောဂါအမျိုးမျိုးကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ဝမ်းချုပ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ စအိုကွဲနာ၊ ရှနာတို့ကိုပါ ကာကွယ်ပေးပြီးသားလည်း ဖြစ်နေတတ်ပါတယ်။

 (ဂ) သွေးတွင်းအဆီဓာတ်လျော့နည်းခြင်း

          ပဲအမျိုးမျိုး၊ ကွေကာတွေမှာတွေ့ရတဲ့ ပျော်ဝင်လွယ်တဲ့ အမျှင်ဓာတ်တွေဟာ သွေးထဲမှာရှိတဲ့ သိပ်သည်းဆနည်းတဲ့ အဆီပရိုတင်းတစ်နည်းအားဖြင့် ကောင်းကျိုးမပေးတဲ့ အဆီပရိုတင်းတွေကို လျော့နည်းသွားစေပါတယ်။ ပျော်ဝင်နိုင်တဲ့ အမျှင်ဓာတ်တွေဟာ သွေးထဲမှာရှိတဲ့ အဆီ၊ Triglycerides အဆီတွေအပါအဝင် နှလုံးရောဂါဖြစ်ပွားရစေတဲ့ အချို့အမှုန့်တွေကို ဖယ်ရှားပေးနိုင်ပါတယ်။

(ဃ) သွေးတွင်းသကြားဓာတ်ကို ကျစေခြင်း

          အမျှင်ဓာတ်တွေဟာ သွေးထဲမှာရှိတဲ့ သကြားဓာတ်ကို ကျစေခြင်းကြောင့်လည်း ဆီးချိုရောဂါသည်တွေကို အကူအညီပေးပါတယ်။ ပျော်ဝင်နိုင်တဲ့ အမျှင်ဓာတ်တွေဟာ သွေးသကြား စုပ်ယူမှုကို နှေးသွားစေပြီး သွေးထဲက ဂလူးကို့စ်ပမာဏကို ထိန်းညှိပေးပါတယ်။

(င) လိပ်ခေါင်းရောဂါကို ကာကွယ်နိုင်ခြင်း

          အမျှင်ဓာတ်တွေဟာ အူလမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်မှာ ရေဓာတ်ကို များစွာစုပ်ယူနိုင်ပြီး ဝမ်းကိုပျော့ကာ ဝမ်းသွားရတာ လွယ်ကူစေပါတယ်။ အမျှင်ဓာတ်ကြွယ်ဝတဲ့အစားအစာတွေကိုသာ ဦးစားပေးစားပေးရင် နာရီအနည်းငယ်အတွင်း သို့မဟုတ် ရက်ပိုင်းအတွင်းမှာပဲ ဝမ်းချုပ်တာဟာ သက်သာသွားစေပါတယ်။ ဝမ်းကို အလွယ်တကူသွားစေကာ အားစိုက်ထုတ်ဖို့ မလိုတာကြောင့် လိပ်ခေါင်းရောဂါကိုပါ ကာကွယ်ပေးပြီးသားဖြစ်သွားပါတယ်။

၆။ အမျှင်ဓာတ်များ ဆုံးရှုံးခြင်း

          အပင်အနှံကရတဲ့ အစားအစာတွေကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲလိုက်တဲ့အခါမှာ သဘာဝအတိုင်း တည်ရှိနေတဲ့ အမျှင်ဓာတ်တွေဟာ ဆုံးရှုံးသွားတတ်ပါတယ်။ ဆန်လုံးညို၊ ပေါင်မုန့်အညိုတွေထက်စာရင် ဖြူနေအောင် ဖွပ်ထားတဲ့ ဆန်တွေ ဂျုံတွေမှာ အမျှင်ဓာတ်ပါဝင်မှုဟာ လျော့နည်းတတ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သဘာဝအတိုင်း စားလိုက်တဲ့ အစားအစာတွေထက် ပေါင်မုန့်အဖြူ၊ ပီဇာ၊ ပါစတာတွေမှာဆိုရင် အမျှင်ဓာတ်ပါဝင်မှုက သိသိသာသာကို နည်းနေတတ်ပါတယ်။

          အမျှင်ဓာတ်ပါတာကို စားသောက်ဖို့ အခက်အခဲရှိနေတဲ့သူတွေအတွက် အခုနောက်ပိုင်းမှာ ဖြည့်စွက်အားဆေးတွေကလည်း ဈေးကွက်အတွင်းမှာ ရှိနေပါပြီ။ ဖြည့်စွက်သောက်ပေးတာဟာ အမျှင်ဓာတ်ကို အတိုင်းအတာ တစ်ခုအထိသာ ပေးနိုင်ပါတယ်။ မတူညီတဲ့ အသီးအရွက်တွေကို စားသောက်လိုက်တဲ့အချိန်မှာရလာတဲ့ မတူညီတဲ့အမျှင်ဓာတ်တွေဟာ အလုပ်အမျိုးမျိုးလုပ်နိုင်အောင် ကူညီပေးပါတယ်။ သူတို့ဟာ အူထဲကိုရောက်တဲ့အထိ ပုံစံမပျက်နေနိုင်ပြီး ဝမ်းသွားတဲ့အခါမှာ သက်သောင့်သက်သာ ဝမ်းသွားစေပါတယ်။

(စ) အမျှင်ဓာတ်ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ဆုံးရှုံးမှုများ

          အမျှင်ဓာတ်တွေဟာ ကျွန်မတို့ရဲ့ ကျန်းမာရေးကို အထောက်အကူပြုပေမယ့် သတိထားရမယ့် အချက်တွေကတော့ ရှိနေပါသေးတယ်။ အခွံကနေရတဲ့ အမျှင်ဓာတ်တွေဟာ ကယ်လ်စီယမ်၊ သံဓာတ်၊ သွပ်ဓာတ်တို့ကို ဝမ်းကနေတစ်ဆင့် အပြင်ကို မြန်မြန်ထွက်သွားစေတတ်ပါတယ်။

          အထူးသဖြင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်သည်၊ နို့တိုက်မိခင် အစာစားချင်စိတ်မရှိတဲ့သူတွေဟာ ကယ်လ်စီယမ်ဖြည့်စွက် အားဆေးတွေ၊ နို့တွေကို ပိုသောက်ပေးရပါတော့မယ်။

          လူတစ်ချို့ကတော့ သစ်သီးဖျော်ရည်တွေကို များများသောက်ပေးရင် ခန္ဓာကိုယ်အတွက်လိုအပ်တဲ့ အမျှင်ဓာတ်တွေ လုံလောက်သွားပြီလို့ ထင်တတ်ကြပါတယ်။ တကယ်တော့ အသင့်ဖျော် ဖျော်ရည်တွေဟာ ကျွန်မတို့အတွက် လိုအပ်နေတဲ့ အမျှင်တွေကို အပြည့်အဝမပေးနိုင်ပါဘူး။ ပုံမှန်အတိုင်းစားပေး အမျှင်ဓာတ်တွေ ပြည့်ပြည့်ဝဝရနိုင်ပေမယ့် သစ်သီးတွေဟာ အအေးခံတာ၊ အခြောက်ခံတာတွေဟာ အမျှင်ဓာတ်တွေ လျော့နည်းသွားစေသလို ညှစ်ထုတ်လိုက်တဲ့ ဖျော်ရည်တွေမှာတော့ အမျှင်ဓာတ်တွေ ပါဝင်မှုက လျော့ကျသွားပါတယ်။ တချို့ကျတော့ အမျှင်ဓာတ်တွေကို များများစားမိရင် လေပွလေထတာမျိုးတွေ၊ ဝမ်းဗိုက်ကြွက်တက်၊ မကြာခဏလေလည်တာမျိုးကို ကြုံတွေ့ရတတ်ပါတယ်။ ဒီလို လူတွေကတော့ အမျှင်ဓာတ်ပါတာတွေကို ရှောင်လိုက်မယ့်အစား နည်းနည်းချင်းစီ စားပေးလိုက်ရင် မလိုအပ်တဲ့ လက္ခဏာတွေဟာ လျော့ကျသွားပါတယ်။

Credit : နှင်းနုလွင်